Lên Sơn La khám phá lễ cầu mưa - văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của người Thái

Đối với người dân tộc Thái ở bản Nà Bó, Mộc Châu, Sơn La, lễ cầu mưa là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong năm. Con dân buôn làng luôn nghiêm túc và chỉn chu vào dịp này để tỏ lòng biết ơn cũng như cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Lễ cầu mưa của người dân tộc Thái được thịnh hành từ thế kỉ thứ IX, từng bị thất truyền sau chiến tranh và cho đến năm 2011 đã chính thức khôi phục quay trở lại. Những người tham gia cúng tế chính là phụ nữ, mỗi lễ thường diễn ra trong khoảng gần 1 giờ đồng hồ, khi mọi nghi thức xong, mặt trời cũng đã ló rạng. Từ đêm trước ngày diễn ra lễ cầu mưa, con dân buôn làng đã chuẩn bị quần áo chu đáo, nhà cửa sạch sẽ thể hiện sự nghiêm túc. Đồ cúng thường được giao cho chị em phụ nữ đảm nhận, đó là những món ăn quen thuộc thường ngày của bà con như măng đắng, cơm lam, chuối xanh, cá xông khói, gà luộc, bánh ít uôi, gạo nếp,...

Lễ cầu mưa diễn ra vào mỗi ngày 15-2 âm lịch hàng năm

Chuẩn bị tươm tất cho buổi lễ hội cầu mưa diễn ra thành công

Hàng năm, vào ngày 15-2 âm lịch, dân làng cùng tới điểm làm lễ cầu mưa, thường là một miếng đất rộng ở đầu bản để dựng một cây nêu. Trên cây nêu sẽ được treo đầy những vật trang trí như con ve đan bằng nan, lồng nhỏ đặt trứng gà, cày bừa, vỏ ốc, con chim,... có ý nghĩa bày tỏ những khó khăn mà bà con đang gặp phải như thiếu nước, thời tiết không thuận lợi,...

Các vật dụng được treo lên cây nêu truyền tải thông điệp đến ông Then (ông trời)

Có một vật không thể thiếu để treo lên cây là biểu tượng giống hình ông mặt trời được đan bằng nong tre do bà góa thực hiện với mục đích để thu hút sự chú ý của ông Then. Sở dĩ phải chọn bà góa vì bắt nguồn từ câu chuyện trời gặp khô hạn, muôn dân muốn làm lễ cầu mưa nhưng sợ ông trời nổi giận phạt. Khi đó, có một người đàn bà góa đã tình nguyện đứng ra làm người chịu hy sinh, cùng thầy mo đi cầu mưa, bà mong muốn nếu trời phạt bắt chết thì dân bản hãy làm lễ cúng cho bà mỗi năm. Cứ thế cho đến tận ngày nay, truyền thống này vẫn được giữ lại, lễ bắt đầu lúc mặt trời mọc thầy cúng sẽ dẫn bà góa cùng các chị em trong bản ra mó nước đầu nguồn của bản thực hiện nghi lễ đầu tiên, cúng tại mó và gánh nước về.

Một số lễ vật cúng được chuẩn bị đầy đủ trong buổi cầu mưa

Lễ hội được thực hiện 2 phần là lấy nước và cúng thổ địa để xin nước

Sau khi khấn cúng thổ địa và thần linh ở mó nước đầu nguồn xong, đoàn sẽ tiến hành múc nước mang về. Khi đã đưa nước trở về tới địa điểm đang diễn ra lễ cầu mưa, có một người đóng vai đại diện cho ông Then ngồi phía trên hướng về mặt phía lễ. Thầy mo cùng con dân vừa đi lấy nước về sẽ ngồi ở phía dưới, còn lại dân bản sẽ vây xung quanh phía sau.

Thầy cúng dẫn bà góa cùng các chị em trong bản ra mó nước đầu nguồn của bản thực hiện nghi lễ đầu tiên.

Nước lấy về được dựng xung quanh gốc cây nêu. Lúc này, thầy mo tiếp tục đọc bài cúng tế thể hiện sự khó khăn và những nỗi khổ mà con dân gặp phải khi trời đất khô hạn, không có mưa. Kết thúc bài cúng là lúc ông Then thấu hiểu được nỗi khổ của người dân, tuyên bố ban nước giúp dân làng có một năm mưa thuận gió hòa, cây cỏ tươi tốt, mùa màng bội thu. Sau đó, ông Then rời khỏi vị trí, bưng chậu nước đi khắp vòng quanh, vừa đi vừa vẩy nước vào con dân đang tham dự lễ cầu mưa với ý nghĩa là sẽ làm trời mưa. Lễ cầu mưa kết thúc dân bản cùng nhau vui mừng hát ca, múa xòe và chơi những trò chơi dân gian truyền thống như chơi Tó Má Lẹ, chơi ném còn giao duyên và uống rượu cùng nhau.

Hình ảnh thực hiện nghi thức trong buổi lễ.

 
Lễ cầu mưa không chỉ là dịp để người dân tộc Thái gửi thông điệp cầu mong một năm mùa màng tươi tốt, cuộc sống ấm no hạnh phúc mà còn thể hiện sự tôn trọng thiên nhiên và môi trường sống. Lên Sơn La khám phá lễ hội văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của người dân tộc, cảm nhận sự gắn kết ràng buộc và tình cảm thân thiện cũng như trách nhiệm thuần giữ bản sắc dân tộc của con người nơi đây vào dịp gần nhất bạn nhé.

Dealtoday